لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور
اف-۲۲ رپتور | |
---|---|
نوع هواپیما | جنگنده برتری هوایی-هواپیمای پنهانکار |
کشور سازنده | ایالات متحده آمریکا |
شرکت سازنده | لاکهید مارتین، سیستمهای دفاعی یکپارچه بویینگ |
نخستین پرواز | یاف-۲۲ ۲۹ سپتامبر ۱۹۹۰ اف-۲۲: ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ |
تاریخ رونمایی | ۱۵ دسامبر ۲۰۰۵ |
وضعیت کنونی | فعال |
بکارگیرنده(ها) | نیروی هوایی ایالات متحده |
تعداد ساختهشده | ۱۸۷ عدد عملیاتی و ۸ عدد آزمایشی |
هزینهٔ پروژه | ۶۶.۷ میلیارد دلار |
بهای هر فروند | ۱۵۰ میلیون دلار (قیمتهای سال ۲۰۰۹) |
مدلهای دیگر | اکس-۴۴ مانتا افبی-۲۲ |
اف-۲۲ رپتور (به انگلیسی: Lockheed Martin F-22 Raptor) جنگنده نسل پنجم ساخت شرکتهای لاکهید و بوئینگ است. ایالات متحده تنها کشوری است که این هواپیمای پنهانکار و فرامانورپذیر ِ دوموتوره و تکسرنشینه را در اختیار دارد. اف-۲۲ در وهلهٔ نخست به عنوان یک جنگنده برتری هوایی طراحی شده اما دارای قابلیتهای ثانویهای برای مأموریتهای حمله به زمین، جنگ الکترونیکی و تجسس سیگنال میباشد. لاکهید مارتین پیمانکار اصلی طرح است و تولید بیشتر بدنهٔ هواپیما، سیستمهای سلاح و مونتاژ نهایی اف-۲۲ را به عهده دارد. برنامه بوئینگ شامل بال، بخشی از بدنه، ادغام اویونیک، و تمامی سیستم آموزش خلبان و نگهداری سیستم است.
نخستین پیشنمونه رپتور (به معنی شکاری) در سال ۱۹۹۷ به پرواز درآمد در حالیکه برنامه طراحی آن از اوایل دهه ۱۹۸۰ آغاز شده بود. ابتدا برای هواپیما اسامی مختلف اف-۲۲ و اف/آ-۲۲ تعیین شده بود و در دسامبر ۲۰۰۵ وقتی به طور رسمی وارد نیروی هوایی شد «اف-۲۲آ» نامیده شد. با وجود دوران طولانی و پرهزینهٔ تکوین و توسعه نیروی هوایی آمریکا در نظر دارد از ۱۸۷ فروند اف-۲۲ خود به عنوان یک جزء حیاتی برای آینده قدرت هوایی تاکتیکی ایالات متحده بهره گیرد و معتقد است که ترکیب پنهانکاری، نمایش ایرودینامیکی و هشیاری موقعیتی اف-۲۲ قابلیتهای بیرقیبی به آن در مأموریتهای هوابههوا میبخشد و با هیچیک از هواپیماهای موجود یا در حال طراحی کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست.
اف-۲۲ با توجه به حساسیت تکنولوژی آن به هیچ کشور دیگری فروخته نشده و درخواستهای ژاپن، استرالیا و اسرائیل برای خرید آن رد شدهاست. این هواپیما اولین تجربه جنگی خود را در سال ۲۰۱۴ در جریان حمله علیه نیروهای دولت اسلامی در عراق و سوریه به دست آورد. از اف-۲۲ در این حملات برای شلیک بمبهای هزار پوندی هدایت جیپیاس به مواضع داعش در نزدیکی سد تشرین استفاده شده اما مأموریت اصلی این هواپیما استفاده از اویونیک پیشرفتهٔ خود برای مأموریتهای جاسوسی، پایش و مراقبت و شناسایی است.
تاریخچه[ویرایش]
برنامهٔ «جنگنده تاکتیکی پیشرفته» نیروی هوایی آمریکا برای جایگزینی اف-۱۵ و اف-۱۶ در سال ۱۹۸۱ آغاز شد. این جنگنده بایستی برتری قابل توجهی بر میگ-۲۹ و سوخو-۲۷ فلانکر روسها میداشت و نیازهای آن شامل استفاده از تکنولوژیهای جدید در طراحی هواپیما از جمله استفاده از مواد کامپوزیتی و آلیاژهای سبک در ساخت بدنه، سیستم کنترل پرواز پیشرفته، سیستم پرتوان برای تأمین نیروی پیشرانه و مهمتر از همه فناوری پنهانکاری بود. در ۱۹۸۶ لاکهیدمارتین، بوئینگ و جنرال داینامیکس طراحی هواپیمایی با این مشخصات را آغاز کردند که نخستین پیشنمونه آن با نام «وایاف-۲۲» در سال ۱۹۹۰ به پرواز درآمد. این هواپیما رقیب خود «وایاف-۲۳» را که محصول مشترک نورتروپ و گرومان بود شکست داده و به عنوان جنگنده برتری هوایی نسل پنجم نیروی هوایی آمریکا انتخاب شد. البته وایاف-۲۳ از وایاف-۲۲ پنهانکارتر و سریعتر بود اما مانورپذیری کمتری داشت.
با توجه به استفاده از تکنولوژیهای جدید و پیچیده دوران توسعه اف-۲۲ با مشکلات عملیاتی فراوانی روبرو بود و تا سال ۱۹۹۷ هفت سال طول کشید تا اولین پیشنمونه اف-۲۲ به پرواز درآید و تنها در سال ۲۰۰۵ بود که اف-۲۲ به طور رسمی وارد خدمت نظامی شد. در سال ۱۹۹۱ نیروی هوایی آمریکا قصد خرید ۶۵۰ فروند از این هواپیما را داشت اما با توجه به افزایش هزینهها، وقفه قابل توجه در ساخت جنگنده نسل جدید روسها و همچنین طراحی جنگنده ارزانتر و چندکارهتر اف-۳۵ تنها ۱۸۷ فروند از اف-۲۲ تولید شده و در سال ۲۰۱۱ خط تولید آن متوقف شد.
توضیحات[ویرایش]
اف-۲۲ از قاعدهٔ «دید اول، شلیک اول» پیروی میکند، یعنی این جنگنده قبل از اینکه هواپیمای دشمن او را بر روی صفحه رادار خود تشخیص دهد، شناسایی کرده، به سمت او شلیک کرده و زودتر هم از منطقه جنگ دور میشود.
برای اینکه بازتاب راداری موشکها و بمبها موقعیت هواپیما را افشا نکند، تسلیحات اف-۲۲ در محفظهٔ داخل هواپیما حمل میشوند. در زمان شلیک در محفظه و بلافاصله پس از شلیک بسته میشود. این هواپیما در مأموریتهای هوابههوا از دو موشک گرمایاب ایم-۹ سایدوایندر و شش موشک راداری میانبرد و دوربرد آمرام برای نابودی دشمن بهره گرفته و در مأموریتهای حملهبه زمین قادر به حمل دو بمب ۴۵۰ کیلویی هدایتشونده یا هشت بمب ۱۱۰ کیلویی در محفظه داخلی خود نیز هست. البته هواپیما به چهار جایگاه خارجی هر یک با قدرت حمل بش از ۲ تن نیز مجهز است و میتوان بمبها و موشکهای دیگر و یا تانکر سوخت اضافی را در این جایگاهها نصب کرد. واضح است که در این صورت پنهانکاری هواپیما بسیار کمتر خواهد شد.
رپتور یکی از معدود هواپیماهایی است که از قابلیت ابرپیمایش (سوپرکروز) برخوردار است یعنی میتواند بدون روشن کردن پسسوز موتور در سرعتهای مافوقصوت پرواز کند. مانورپذیری بسیار بالا، پنهانکاری و حسگرهای یکپارچه و اویونیک بسیار پیشرفته این هواپیما از از جنگندههای دیگر متمایز میکند. این هواپیما حتی قادر به تشخیص جنگنده خطرناکتر در یک دستهٔ پروازی به لحاظ موقعیت و شناسایی تسلیحات در حال حمل، توسط سامانه هوشمند کمک خلبان دیجیتال است و در صورت شناسایی راداری دارای سیستمهای اخلال راداری و سایر پارامترهای پیشرفته دفاع و فریب میباشد.
بدنه رپتور از آلیاژی سرّی از تیتانیوم و کِولار- کربن و نوعی آلومینیوم تشکیل یافته است که این آلیاژ بسیار سختتر و در عین حال سبکتر از فولاد میباشند.
مشخصات پروازی[ویرایش]
مشخصات عمومی
- سرنشین: یک نفر
- وزن خالی: ۱۹.۷۰۰ کیلوگرم
- فاصله بین ۲ نوک بال: ۱۳٫۵۶ متر
- طول کلی بدنه: ۱۸٫۹۰ متر
- ارتفاع هواپیما: ۵٫۰۸ متر
- مساحت بال: ۷۸٫۰۴ متر مربع
- وزن با سوخت و مسلح: ۲۹.۳۰۰ کیلوگرم
- حداکثر وزن برخاست:۳۹ تن
مشخصات پروازی
- حداکثر سرعت: ۲۴۱۰ کیلومتر بر ساعت (۲.۲۵ ماخ - تقریبی)
- حداکثر سرعت پیمایشی (مقرون به صرفه اقتصادی): ۱۸۲۵ کیلومتر بر ساعت (۱٫۷۲ماخ)
- برد عملیاتی با داشتن ۲ مخزن سوخت خارجی: ۲۹۶۰ کیلومتر
- شعاع عملیاتی:۷۵۹ کیلومتر
- برد یکنواخت: ۳۲۱۹ کیلومتر
- سقف پرواز: ۲۰ هزار متر
- ظرفیت سوخت: ۸۲۰۰ کیلو (۱۱۹۰۰۰ کیلو در صورت استفاده از مخازن سوخت خارجی)
- بارگیری بال: ۳۷۵ کیلو بر متر مربع
- نسبت قدرت به وزن: ۱.۰۹ (۱.۲۶ با ۵۰ درصد سوخت)
- پیشرانه: دو موتور توربوفن اف۱۱۹-پیدبلیو-۱۰۰ پرت اند ویتنی با قابلیت تراست وکتورینگ هر موتور با قدرت رانش ۱۰۴ کیلونیوتن در حالت خشک و بیش از ۱۵۶ کیلو نیوتن در حالت پسسوز[۱]
تسلیحات
- یک توپ ۲۰ میلیمتری ششلول ام۶۱ والکان با ۴۸۰ تیر فشنگ
- هوابههوا
دوموشک کوتاهبرد ای آی ام-۹
- شش موشک میانبرد و دوربرد آمرام
- هوابهزمین
- دو موشک ای آی ام-۹
- دو موشک آمرام
- دو بمب ۴۵۰ کیلویی یا هشت بمب ۱۱۰ کیلویی
پانویس[ویرایش]
- پرش به بالا ↑ حاذق دانشور، حسین، مجله پرواز، آبان و آذر ۱۳۸۹، سال بیستم، شماره ۱۷۲ و ۱۷۳
منابع[ویرایش]
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا، «Lockheed Martin F-۲۲ Raptor»