آذَرَخش نامیست که در ایران برای دست‌کم سه و شاید چهار نوع طرح هواپیمای متفاوت استفاده شده است که هیچیک از آن‌ها به مرحله تولید انبوه نرسیده‌اند. کاربرد بی قاعده نام آذرخش برای طرح‌های متفاوت و سیاست ایران در مورد اعلام نکردن مشخصات سلاح‌های خود باعث ابهامات زیادی در مورد جنگنده آذرخش شده است.^[۱]

یک یا چند مدل از هواپیماهایی که با نام جنگندهٔ آذرخش معرفی شده‌اند به روش مهندسی معکوس بر روی جنگنده اف-۵ ساخته شده‌اند.^[۲]

تاریخچه[ویرایش]

در بهار ۱۳۷۶ سرتیپ آراسته جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی اعلام کرد که ایران نخستین جنگندهٔ خود را طراحی، تولید و آزمایش کرده است. بر اساس یک فرضیه این هواپیما با کنار هم قرار دادن قطعات جنگنده‌های مختلف ساخته شده و تقریباً نوعی اف-۵ اصلاح‌شده بوده است. از نظر ظاهری دماغهٔ آذرخش ۱۷ سانتی‌متر طویل‌تر شده بود تا با رادار جدیدی که برای آن تولید شده بود مطابقت داشته باشد. این رادار از قطعات و تکنولوژی ایرانی استفاده کرده و بر اساس رادار روسی Kopjo طراحی شده بود. این هواپیما در واقع برای اثبات فرضیهٔ طراحی و نمایش توانایی مهندسی معکوس ساخته شده بود و نه به عنوان یک هواپیمای عملیاتی. سرتیپ آراسته در آن زمان اعلام کرده بود که تولید انبوه جنگندهٔ آذرخش در آینده نزدیک شروع خواهد شد. مقامات ایرانی هم در شهریور ۷۶ از تولید انبوه نخستین جنگنده-بمب‌افکن تولید داخل خبر دادند. در زمستان ۱۳۷۷ هم سرتیپ حبیب‌الله بقایی در گزارشی در مورد توانایی‌های نظامی ایران ساخت جنگندهٔ آذرخش و هواپیمای آموزشی تندر را از دستاوردهای نیروی هوایی ایران برشمرد.^[۳]

در سال ۱۳۷۸ مجدداً خبر آغاز تولید انبوه آذرخش اعلام شد اما در سال ۱۳۷۹ اعلام شد تولید انبوه در سال ۱۳۸۰ آغاز خواهد شد. در میانه‌های سال ۱۳۸۰ اعلام شد که آزمایش‌های عملیاتی بر روی چهار فروند هواپیما در حال انجام است و قرار است سالانه ده فروند جنگنده آذرخش و در مجموع ۳۰ تا ۵۰ فروند تولید شود. در سال ۱۳۸۰ گزارش شد که ۶ فروند از این هواپیما تولید شده و قرار است در سه سال آینده ۳۰ فروند دیگر تولید شود. این اتفاق نیفتاد و ۶ تا ۹ فروند آذرخش تولید شدند که وضعیت کاربرد عملیاتی آن‌ها روشن نیست. در سال ۱۳۸۷ هم سه فروند جنگندهٔ آذرخش (که احتمالاً از همان ۶ فروند تولید شده تا سال ۱۳۸۰ بودند، در تهران به نمایش گذاشته شدند. نیروی هوایی ارتش ایران در نهایت پروژه مهندسی معکوس جنگندهٔ اف-۵ئی را رها کرد در حالی که صنایع اوج و دانشگاه شهید ستاری هم جنگندهٔ مشابهی را با نام صاعقهٔ-۸۰ ساخته و در سال ۱۳۸۳ اولین پرواز آزمایشی آن را انجام دادند. صاعقهٔ-۸۰ بعداً به آذرخش-۲ و سپس به جنگنده صاعقه معروف شد.^[۴]

در مارس ۲۰۰۰ هفته‌نامهٔ جینز دیفنس گزارش داد که جنگندهٔ آذرخش که در گذشته تصور می‌شد با سر هم بندی قطعات جنگنده‌های روسی و چینی موجود در ایران ساخته شده باشد در واقع یک نمونهٔ بزرگتر شدهٔ اف-۵اف نورتروپ گرومان با اویونیک روسی است. به گزارش این هفته‌نامه به نقل از منابع ایرانی خود این جنگندهٔ دوسرنشینهٔ چندمنظوره ۱۰ تا ۱۵ درصد بزرگتر از اف-۵اف است و در درجهٔ اول برای مأموریت‌های هوابه‌زمین ساخته شده است. به نوشتهٔ این هفته‌نامه تا آن زمان فقط چهار نمونه از این جنگنده تولید شده بود. بر اساس این گزارش‌ها این جنگنده از یک رادار ایرانی استفاده کرده که به نظر می‌رسد مدل بهینه‌شده‌ای از رادار ان-۱۰۹ توپاز باشد. نیروی آن نیز با استفاده از دو موتور روسی آردی۳۳ کلیموف (مشابه موتور میگ-۲۹) تأمین می‌شود. به نظر می‌رسد که این جنگنده فقط بر روی کاغذ طراحی شده باشد چراکه هیچ وقت در معرض نمایش عمومی گذاشته نشد.^[۵]

طراحی[ویرایش]

طراحی هواپیمای آذرخش بر مبنای هواپیمای اف-۵ و بدون تغییرات قابل توجه انجام شد. سابقهٔ طراحی هواپیمای جنگنده در ایران به بعد از انقلاب می‌رسد و طراحی این گونه هواپیماها کاملاً ایرانی و بومی بوده‌است. متخصصین ایرانی طراح این هواپیماها استادان دانشگاه هوایی شهید ستاری و متخصصین صنایع دفاع هستند. تجهیزات راداری و الکترونیک پرواز و نمایشگرها نیز برگرفته از F-5 هستند. این هواپیما نیز مانند اف-۵ فاقد قابلیت سوختگیری هوایی است.

نیروی پیشران[ویرایش]

جنگندهٔ آذرخش از همان پیشرانه اف-۵ استفاده میکند که به تعداد زیاد از قبل در اختیار ایران بود.

مقایسه با اف-۵[ویرایش]

هواپیمای آذرخش را می‌توان یک جنگنده اف-۵ دانست که در آن مساحت بال‌ها کمی افزایش یافته است. بارزترین تغییرات در سکان عمودی آن پدید آمده که می‌توان از آن‌ها به عنوان عوامل کنترل‌کنندهٔ مانورپذیری بسیار و بعضاً خارج از کنترل اف-۵ دانست. وزن این جنگنده در حالت عادی حدود ۸ تن و در حالت بیشینه میان ۱۵ تا ۱۸ تن است و می‌تواند ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ کیلوگرم مهمات با خود حمل کند و حداکثر سرعت آن ۱.۶ ماخ است. در مقام مقایسه وزن جنگنده اف-۵ئی ۴٬۳۱ کیلوگرم و حداکثر وزن آن ۱۱٬۲۱۳ کیلوگرم است. توانایی حمل ۲۳۰۰ کیلوگرم مهمات (انواع موشک، راکت، بمب و سوخت اضافی) را دارد و حداکثر سرعت آن هم ۱٬۶ ماخ (حدود ۱۷۰۰ کیلومتر بر ساعت) است.

جنگندهٔ اف-۵ نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۵۹ انجام داده و از سال ۱۹۶۲ وارد ارتش آمریکا شد.^[۶]

ویژگی‌ها[ویرایش]

هواپیمای اف-۵ و به تبع آن آذرخش به دلیل کوچکی توانایی حمل مقدار کمی سوخت را دارد که باعث کوتاه‌شدن برد هواپیما نسبت به هواپیماهای هم دورهٔ خود مانند اف-۴ می‌شود. (هواپیمای اف-۴ می‌تواند هم‌وزن هواپیمای اف-۵ سوخت با خود حمل کند). همین کمبود سوخت توانایی درگیری با اهداف هوایی و انجام جنگ هوایی را بسیار کاهش می‌دهد. به همین دلیل در جنگ ایران و عراق از این هواپیما بیشتر برای بمباران اهداف نزدیک، پشتیبانی نزدیک روی خط مقدم یا اسکرامبل پایگاه‌های هوایی استفاده می‌شد.

پانویس[ویرایش]

صاعقه هواپیمای جت جنگنده ساخت ایران است. در این هواپیما از بدنه هواپیمای اف-۵ استفاده شده است. تفاوت ظاهری این هواپیما با اف-۵ وجود دو سکان عمودی V شکل است که برای ایجاد توانایی لازم برای مانور پذیری بهتر جنگنده صورت گرفته است. هواپیمای جنگنده صاعقه، احتمالاً ۱۰ تا ۱۵ درصد بزرگ‌تر از هواپیماهای اف-۵ است. هواپیما دو سکان عمودی V شکل (برای کاهش سطح مقطع راداری) داشته و از همان موتورها والکترونیک پروازی هواپیمای F-5 بهره میبرد.

اولین اسکادران تخصصی صاعقه در اسفند ۱۳۸۸ در پایگاه دوم شکاری تبریز تشکیل شد.

این هواپیما جدیدترین بهینه‌سازی جنگنده اف-۵ است. اف-۵ یک جنگنده آمریکایی ساخت شرکت نورتروپ است که در سال ۱۹۵۸ اولین پرواز آزمایشی خود را انجام داده و از دهه ۱۳۴۰ وارد نیروی هوایی ایران هم شد. تغییراتی که در صاعقه نسبت به اف-۵ انجام شده لزوماً به معنی برتری آن بر اف-۵ نیست. تاثیری که دو سکان بر قدرت مانور این هواپیما می‌گذارد مورد بحث است و ظرفیت حمل مهمات آن نیز تغییر چندانی نسبت به اف-۵ نداشته‌است. وجود سکان‌های شبیه به اف-۱۸ باعث شده تا در برخی گزارش‌های ایرانی این هواپیما دارای قابلیت‌های مشابه با اف-۱۸ معرفی شود که واقعیت ندارد. از صاعقه می‌توان به عنوان یک جنگنده حمله به زمین استفاده کرد اما بعید است که بتواند به عنوان یک جنگنده با هواپیماهای پیشرفته‌تر رودردرو شود. تولید انبوه صاعقه بستگی به موفقیت برنامه آزمایشی فعالیت این هواپیما دارد در صورت موفقیت این برنامه تولید آن با کابین شیشه‌ای دیجیتال و بهینه‌سازی‌های دیگری آغاز خواهد شد.^[۱]

تاریخچه[ویرایش]

در پاییز ۱۳۷۷ علی‌اکبر شوقی رئیس دانشگاه شهید ستاری طراحی جنگنده صاعقه را به محمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت ایران اعلام کرد و گفت که قرار است پرواز آزمایشی این هواپیما در سال ۸۰ انجام شود. این پروژه در ابتدا به صاعقه-۸۰ معروف شده و گفته می‌شد که یک جنگنده رهگیر دوموتوره و دوسکانه در کلاس اف-۱۴ تام‌کت خواهد بود. هرچند طراحی این هواپیما با مهندسی معکوس انجام شده اما این جنگنده یک پروژه بومی و اصیل معرفی شده بود که شبیه به هیچ جنگنده دیگری در نیروهای مسلح ایران و دیگر کشورها نیست. مراحل طراحی و ساخت پیش‌نمونه‌های این هواپیما در دانشگاه شهید ستاری و مجتمع صنعتی اوح انجام می‌شد. همچنین اعلام شد که چرخ‌های پیش‌نمونه اول لهستانی است اما در نمونه دوم چرخ‌های ایرانی نصب شده‌است.^[۲]

تاخیر در پیشرفت این پروژه باعث شد تا نام صاعقه-۸۰ کنار نهاده و پروژه با نام آذرخش-۲ شناخته شود. مقامات ایرانی صاعقه را مدل دیگری از جنگنده آذرخش معرفی کردند که آن هم شباهت بسیاری به اف-۵ دارد. طرح کلی صاعقه بسیار شبیه به اف-۵ است و تفاوت اصلی آن دو سکان عمودی اریب شبیه به سکان‌های جنگنده آمریکایی اف/ای-۱۸، دم دوتایی و پس‌سوزهای جدید است. ورودی هوای موتور هم از سبک کلاسیک اف-۵ استفاده کرده است.نخستین پرواز آزمایشی صاعقه در بهار ۱۳۸۳ انجام شد. دو پیش‌نمونه دیگر از این هواپیما هم در سال ۱۳۸۵ پرواز آزمایشی خود را انجام دادند و سه نمونه دیگر هم در ۳۱ شهریور ۱۳۸۶ به نیروی هوایی ارتش پیوستند.^[۳]

تولید انبوه هواپیمای جنگنده ی صاعقه[ویرایش]

بعد از سالها تلاش متخصصان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ، بالاخره در تاریخ هجدهم دی ماه سال 1393، سخنگوی نیروی هوایی ارتش از تولید انبوه هواپیمای جنگنده ی صاعقه خبر دادند. ^[۴]

حداقل ویژگی‌ها تخمینی[ویرایش]

مشخصات عمومی

• طول: 47 ft 4 in (14.4 m)
• پهنای بال: 27 ft 11.9 in / 8.53 m; with wingtip missiles (26 ft 8 in/ 8.13 m; without wingtip missiles)
• ارتفاع: 13 ft 10 in (4.20 m)
• بال: مساحت 200 ft² (18.6 m²)
• وزن خالی: 13,150 پوند (یکای جرم) (5,090 kg)
• وزن بارگیری: 15,480 lb (6,830 kg)
• بیشینه وزن برخاست: 27,500 lb (11,920 kg)
• پیشرانه: 2× J-185 توربوجت, 10,000 lbf (40 kN) هرکدام

عملکرد

• سرعت بیشینه: عدد ماخ 2+
• شعاع عملیاتی: 300 مایل دریایی (345 mi, 556 km) ; for hi-lo-hi mission with 2 × 330 US gal (1,250 L) drop tanks
• برد ترابری: 1,490 nmi (1715 mi, 2759 km) ; with 3 × 330 US gal (1,250 L) drop tanks
• سقف پروازی: 55,000 ft (16,800 m)
• نرخ اوج‌گیری: 52,800 ft/min (255 m/s)
• بارگیری بال: 81.0 lb/ft² (395 kg/m²)
• نسبت نیرو به وزن: 1.1

جنگ‌افزار

• توپها: 2× 20 mm (0.79 in) Pontiac M39A2 cannons in the nose, 280 rounds each
• جایگاه‌ها: Five external hardpoints با ظرفیت 8,000 lb (3,600 kg) of bombs, missiles, rockets and drop tanks for extended range,
• راکتها: 2× CRV7 rocket pods Or
  2 × LAU-10 rocket pods with 4 × Zuni 5 in (127 mm) rockets each Or
  2 × Matra rocket pods with 18× SNEB 68 mm rockets each
• موشکها: 2× ایم-۹ سایدوایندرs on wingtip launch rails (similar to F-16 and F/A-18)
  ای‌جی‌ام-۶۵ ماوریک موشک هوابه‌زمینs on hardpoints
• بمبها: Various air-to-ground ordnance such as Mark 80 series of unguided iron bombs (including 3 kg and 14 kg practice bombs), CBU-24/49/52/58 cluster bomb munitions, M129 Leaflet bomb

تجهیزات پروازی

• جنرال الکتریک AN/APG-67

جستارهای وابسته[ویرایش]

آشنایی با جنگنده چند منظوره میگ-35 به نام خدا جنگنده MiG-35A/D Super Fulcrum مقدمه: جنگنده ميگ-29، يکي از پرفروش ترين جنگنده هاي جهان بوده که تاکنون سود زيادي را نصيب سازندگان آن کرده است، شرکت ميکويان پس از عدم موفقيت در جلب نظر مسئولان روسيه در زمينه طرح هاي خود براي جنگنده نسل پنجم، به توسعه و بهسازي جنگنده ميگ-29 روي آورد که امروزه حاصل آن جنگنده فوق پيشرفته ميگ-35 شده است، جنگنده ميگ-35 در دو گونه اوليه (گونه A تک سرنشين) و گونه دو سرنشين D توليد شده است، لازم به ذکر است که گونه دو سرنشين اين جنگنده تنها يک گونه آموزشي نمي باشد، بلکه اساس توسعه گونه دو سرنشين آن ايجاد جنگنده اي مانند Su-30 بوده تا با تقسيم کار ميان خلبان و افسر تسليحات فشار کار بر روي دو نفر تقسيم شود و عمليات ها نيز با ضريب اطمينان و دقت بالاتري انجام شوند. مطلب روبرو از سايت رسمي شرکت ميگ مي باشد: جنگنده ميگ-35 جنگنده اي است از نسل 4++ که در ادامه طرح هايي مانند MiG-29K/KUB/M/M2 طراحي شده و اساس طراحي آن بر افزايش کارايي، توانايي عملياتي و جامعيت توانايي هاي جنگنده بوده است، بطوري که از آن يک جنگنده چند منظوره ساخته است. در مجموع مي توان ويژگي هاي ميگ-35 را به شرح زير بيان کرد: - سيستم هاي اطلاعاتي و هدفگيري نسل پنجم در سيستم هاي اويونيکي جنگنده بکار رفته است - توانايي بکارگيري تسليحات پيشرفته روسي و خارجي -بقاپذيري بالا در ميدان نبرد بواسطه سيستم هاي دفاعي يکپارچه بکار رفته در جنگنده پيشرفته ترين سيستم هاي اويونيکي در کنار تسليحات پيشرفته به جنگنده ميگ-35 اجازه مي دهند تا ماموريت هاي مختلفي را به انجام برساند: -برتري هوايي برعليه جنگنده هاي نسل چهار و پنج - انجام عمليات هاي هوا به سطح بدون وارد شدن به محدوده دفاعي دشمن در روز و شب و در تمام شرايط آب و هوايي -انجام عمليات هاي شناسايي به کمک تجهيزات الکترو-اپتيک و راديو-تکنيکال - انجام عمليات هاي گروهي و انجام کنترل هوايي عليه گروه جنگنده ها تغيير هاي ايجاد شده در ساختار جنگنده بر اساس موفقيت هاي بدست آمده در طرح هاي MiG-29K/KUB/M/M2 مي باشد که شامل موارد زير مي باشد: - افزايش توانايي حمل تسليحات در نه جايگاه حمل سلاح - افزايش حمل سوخت، توانايي سوختگيري هوايي و امکان سوخترساني به جنگنده هم گروه (عملکرد بعنوان يک تانکر کوچک) - بدنه و سيستم هاي اصلي ساخته شده از مواد ضد خوردگي که امکان استفاده از جنگنده برروي ناو و استفاده در مناطق گرم و مرطوب را فراهم مي آورد. - کاهش چشمگير بازتابش راداري - سيستم پرواز با سيم با کنترل چهارگانه در حين طراحي ميگ-35 بيشترين توجه به افزايش توانايي هاي عملياتي آن اختصاص داده شده است: - اعتماد پذيري هواپيما، موتورها و اويونيک بطور چشمگيري افزايش يافته است - زمان دوره هاي بين اورهال جنگنده افزايش يافته است -هزينه پرواز جنگنده دو و نيم برابر کمتر از ميگ-29 است - در زمان طراحي توانايي نگهداري حين فعاليت عملياتي براي جنگنده پيش بيني شده است . مجموعه اي از رهيافت هاي تکنيکي و تکنولوژيکي نظير سيستم توليد اکسيژن حين پرواز نيز به جهت افزايش آزادي عملياتي در طراحي جنگنده منظور شده اند، پيشران جنگنده شامل دو موتور RD-33MK با نيروي توليدي بيشتر نسبت به نمونه هاي قبلي است که نسبت به نوع اصلي موتور هاي RD-33 دود به مراتب کمتري نيز توليد مي کند، همچنين سيستم کنترل الکترونيکي موتور ها نيز به افزايش اعتماد پذيري و عمر خدمتي موتور ها کمک مي کند، علاوه بر اين در صورت تقاضاي مشتري امکان استفاده از موتورهاي RD-33MK مجهز به سيستم تغيير بردار رانش نيز وجود دارد که برتري مطلق جنگنده در نبردهاي هوايي نزديک را تضمين مي نمايد و پيشتر برروي جنگنده آزمايشي MiG-29M OVT نيز با موفقيت آزمايش شده اند. ميگ-35 مجهز به مجموعه اويونيکي نويني است که تماما بر اساس تکنولوژي هاي جديد بوجود آمده است، رادار چند کاره آرايه اي بکار رفته در جنگنده ميگ-35 بواسطه فاکتورهاي زير بر نمونه هاي مشابه خود برتري مي يابد: - افزايش برد در فرکانس هاي عملياتي - افزايش تعداد اهداف قابل کشف، رديابي و حمله - افزايش برد کشف -افزايش وضوح در حين نقشه برداري سطحي - بقا پذيري بالا و مقاومت در برابر اقدامات الکترونيک دشمن سيستم IRST جديد ميگ-35 مرکب از تجهيزات هدفگيري مادون قرمز، تلوزيوني و ليزري است که به کمک تکنولوژي هاي فضايي توسعه يافته است بگونه اي که اين سيستم ها پيش از اين در صنعت هوانوردي بکار نرفته اند. ويژگي جديد اين سيستم توانايي کشف، رديابي و قفل روي اهداف از فواصل بسيار دور است، توانايي که در تمامي ساعات شبانه روز دارد و مي توان از آنها براي مسافت يابي، نشانه گذاري و... نيز بر عليه اهداف سطحي و هوايي استفاده کرد، هر چند سيستم IRST جديد بهمراه سايت نشانه روي جديد کلاه خلبان برروي جنگنده نصب شده است، اما امکان نصب غلاف هدفگيري ويژه اي با توانايي هاي بمراتب بيشتر بر روي جنگنده نيز وجود دارد. ميگ-35 به يک مجموعه دفاعي نيز مجهز مي باشد که شامل موارد زير است: - سيستم شناسايي راديو الکتريک و سيستم اقدام متقابل الکترونيک - سيستم جديد کشف حمله موشکي و تابش ليزري - پخش کننده چف/فلير بمنظور فريب موشک هاي هوا به هوا علاوه بر تسليحات ارائه شده برروي جنگنده هاي MiG-29K/KUB/M/M2 بهمراه ميگ-35 مجموعه تسليحات جديدي ارائه شده که پيش از اين براي صدور به هيچ کشوري ارائه نشده است، اين تجهيزات جديد و دوربرد به ميگ-35 اجازه انجام حملات بر عليه دشمن بدون ورود به محدوده دفاعي آنها را مي دهند. معماري باز اويونيک جنگنده امکان نصب تجهيزات و تسليحات جديد روسي و خارجي را بنا به خواست مشتري به MiG-35 مي دهد، هر دو نمونه A و D داراي ساختار يکسان بوده و از لحاظ تجهيزات موجود يکسان اند. بهمراه ميگ-35 مجموعه کامل آموزشي نظير شبيه سازهاي رايانه اي پرواز و شبيه ساز هاي انجام عمليات ارائه شده اند. در نهايت بايد گفت شرکت ميگ آماده است تا با شرکت هاي مختلف به اجراي برنامه هاي مشترک توسعه و بهسازي گونه اوليه ميگ-35 نيز بپردازد.

جنگنده F-16 فالکون – اف 16

مک‌دانل داگلاس اف-۴ فانتوم ۲

لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور

مشخصات فني هواپيماي اف14 تامكت

 مشخصات فنی هواپیمای اف14 تامكت 

نام(نام رسمی):F-14نام خانوادگی(نام گذاری ناتو):Tom catنام پدر(شركت سازنده):Grummanتولد(نخستین پرواز):1971مرگ(پایان خدمت):----زندگی نامه(توضیحات)هواپیمای اف-14 یكی از پیشرفته ترین هواپیماهای دوران خود است. به طوری كه در آن زمكان به آن كامپیوتر پرنده می گفتند.در اواخر دهه 1960و اوایل دهه 1970 یك مناقصه توسط نیروی دریایی امریكا برای ساخت یك هواپیمای ناونشین انجام شد و طی آن شركت امریكایی گرومن(كه دچار بحران مالی بود)، برنده این مناقصه شد.این شركت نام پروژه خود را اف-14 قرار داد و ابتدا هزینه ساخت این هواپیما را در ابتدا حدود 7 میلیون دلار برآورد كرد، اما تنها باساختن چندین فروند از آن به علت با بودن هزینه ساخت شركت گرومن را در آستانه ورشكستگی قرار داد.به علت طولانی شدن مدت تحویل این هواپیما به نیروی دریایی، نیروی دریایی نیز به این پروژه كم اطمینان شد.در این هنگام گرومن با جلب نظر شاه ایران، توانست او را متقاعد به سرمایه گذاری در این پروژه و خرید این هواپیماها كند.دولت وقت امریكا نیز موافقت كرده و مشكلات پیش روی ایران را برای خرید از بین برد.بدین صورت دولت ایران سفارش ساخت و خرید بیش از80 فروند از این هواپیما را با مبلغ 2 میلیارد دلار با شركت گرومن امضا كرد.تاسال 1978 حدود 79 فروند به ایران تحویل داده شد.چند فروند باقی مانده به دلیل اوضاع نامناسب داخلی ایران(همزمان با انقلاب اسلامی ایران) هرگز تحویل داده نشد.خصوصیاتاز مهمترین خصوصیات تامكت، سیستم هدف گیری آن است كه قادر است، همزمان روی 14 هدف تا فاصله320 مایلی قفل كرده و همزمان 6 تااز آنها را باموشك مورد حمله قرار دهد.از دیگر امكانات این هواپیما می توان از سیستم جنگ الكترونیك، پوشش المینیومی، شعله نما را نام برد.

این جنگنده قادر به حمل موشك های هوا به هوا است، كه عبارتند از:6 AIM-7 Sparrows4 AIM-9 Sidewinder6 AIM-54 Phoenixو از موشك های هوا به زمین می توان:MK-82 (500 lbs.)4 MK-83 (1,000 lbs.)4 MK-84 (2,000 lbs.)MK-20 cluster bomb4 GBU-10 LGBGBU-12 MK-82 LGB4 GBU-16 MK-83 LGB4 GBU-24 MK-84 LGBنام برد. همچنین این هواپیما دارای یك مسلسل MK-61A1 Vulcan 20mm است.

كارایینوع كارایی: جنگنده- بمب افكنتعداد موتور:2 تا TF30-P-41A توربوفن پرات اند ویتنیوزن(خالی): 18950 كیلو گرمحداكثر وزن: 32800 كیلو گرمحداكثر سرعت: 2.3 ماخ (هر ماخ= 300 متر بر ثانیه)حداكثر ارتفاع پروازی: بیش تر از 56000 فوتحداكثر برد: 915 مایلابعاد:طول 18.6 متر، عرض 19 متر حداكثر و 11.4 متر حداقل، ارتفاع 4.8 مترتعداد خدمه پروازی:2 نفر  تنظیم برای تبیان:  سیاوش     

میگ-۲۹ (به روسی: МиГ-۲۹) هواپیمایی جنگنده با هدف ایجاد برتری هوایی است که توسط شرکت میگ در اتحاد جماهیر شوروی طراحی و ساخته شد. طراحی این هواپیما در دهه ۱۹۷۰ آغاز و اولین فروند از این هواپیما در سال ۱۹۸۳ وارد خدمت شد که همچنان توسط روسیه و بسیاری کشورهای دیگر استفاده می‌شود. هواپیمای میگ-۲۹ از بهترین محصولات صادراتی برای شوروی در زمان خود و برای روسیه در حال حاضر بوده‌است. میگ-۲۹ به همراه سوخو-۲۷ به منظور رقابت با جنگنده‌های آمریکایی اف-۱۵ ایگل و اف-۱۶ فالکن ساخته شدند.

جت جنگنده دوموتوره و دوسکانه میگ-۲۹ شباهت زیادی به جنگنده بزرگ‌تر سوخو-۲۷ دارد که همزمان با آن طراحی و تولید شد. میگ-۲۹ از برخی نظرها قابلیت برابر و یا بالاتری از جنگنده آمریکایی اف-۱۵سی دارد.^[۱]

نامگذاری ناتو این هواپیما فالکروم (Fulcrum) است.

تاریخچه[ویرایش]

برنامهٔ ساخت هواپیمای میگ ۲۹ همانند سوخو-۲۷ به سال ۱۹۶۹ میلادی بازمی‌گردد. در آن زمان شوروی برنامه اف-ایکس (F-X) ایالات متحده را زیر نظر داشت که به ساخت هواپیمای اف-۱۵ منجر گردید. شوروی دریافت که هواپیماهای جدید ساخت آمریکا تا حد قابل توجهی دارای برتری نسبت به تمامی هواپیماهای شوروی هستند و از تکنولوژی پیشرفته‌تری نسبت به این کشور برخوردار هستند.

هواپیمای میگ-۲۱ با وجود چالاکی زیاد و قدرت مانور خوب خود، در شب قادر به انجام ماموریت نبود و برد عملیاتی به نسبت کوتاهی داشت و همچنین از عدم توانایی استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد قابل ملاحظه‌ای رنج می‌برد. هواپیمای میگ-۲۳ که با هدف مقابله با هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲ طراحی و ساخته شده بود با وجود سرعت و برد عملیاتی مناسب و داشتن فضای کافی برای حمل سوخت و جنگ افزارهای مختلف، از قدرت مانور کمی برخوردار بود و در نبردهای هوایی (داگفایت) تا حد زیادی ناموفق نشان می‌داد چنین شد که شوروی به فکر ساخت یک هواپیما که ضمن داشتن چالاکی و قدرت مانور خوب دارای برد عملیاتی کافی و امکان استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد خوبی را داشته باشد، افتاد. علاوه بر این موارد این هواپیما می‌بایست از سیستم‌های اویونیک پیشرفته برای رقابت با هواپیماهای ساخت آمریکا هم استفاده می‌کرد. در واکنش به این نیاز ستاد فرماندهی شوروی درخواست ساخت هواپیمای پیشرفته تاکتیکی را در طرح PFI (Perspektivnyi Frontovoi Istrebitel) که مخفف هواپیمای پیشرفته تاکتیکی به زبان روسی است را مطرح کرد. مشخصات خواسته برای این طرح از سوی شوروی تا حد زیادی افراطی و بلند پروازانه بود هواپیمای مورد درخواست آنان باید برد عملیاتی زیاد، قابلیت خوب برای نبردهای نزدیک، چالاکی و مانور عالی، دارای حداقل سرعت۲ ماخ، دارای قابلیت حمل تسلیحات سنگین، به همراه استفاده از آیرودینامیک پیشرفته که این مورد آخر توسط موسسه آیرودینامیک روسیه به همراهی شرکت سوخو در حال انجام مراحل تحقیقاتی بود.

در سال ۱۹۷۱ شوروی تخمین زده بود طرح هواپیمای پی‌اف‌آی یا همان هواپیمای پیشرفته تاکتیکی می‌بایست پر هزینه باشد در نتیجه این طرح را به دو طرح مختلف تقسیم کردند؛ طرح ال‌پی‌اف‌آی که ساخت یک هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن و طرح تی‌پی‌اف‌آی که ساخت یک هواپیمای تاکتیکی سنگین وزن بود. طرح کلی پی‌اف‌آی هواپیمای پیشرفته تاکتیکی اولیه به دو طرح تخصصی تر تبدیل شد که در هر کدام به روی بعضی از مشخصات بیشتر از سایر مشخصات با توجه به هدف ساخت و نوع ماموریت تاکید شده بود. طرح هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن یا همان ال‌پی‌اف‌آی (LPFI) به شرکت میگ سپرده شد و سرانجام به ساخت هواپیمای میگ-۲۹ منجر شد و طرح هواپیمای پیشرفته تاکتیکی سنگین وزن و یا همان تی‌پی‌اف‌آی (TPFI) برای مقابله با هواپیمای اف-۱۵ به شرکت سوخو سپرده شد که این طرح نیز با ساختن هواپیمای سوخو سو-۲۷ به پایان رسید. مشابه همین اتفاق در طرح آمریکا هم اتفاق افتاده بود و طرح جنگنده تاکتیکی پیشرفته آن‌ها هم به دو دو طرح مجزا تقسیم شد و جنگنده سنگین اف-۱۵ ایگل و دو جنگنده سبک اف-۱۶ فایتینگ فالکن و اف-۱۷ کبرا برای برآوردن نیازهای مشابه تولید شدند.

طراحی هواپیمای ال‌پی‌اف‌آی با مشخصات جدید در سال ۱۹۷۴ شروع گردید و به ساخت هواپیمای میگ-۲۹آ منجر گردید. اولین پرواز این هواپیما در ۶ اکتبر ۱۹۷۷ صورت گرفت. هواپیمای میگ-۲۹ تنها یک ماه بعد از اولین پرواز خود در نوامبر ۱۹۷۷ ازسوی ماهواره‌های جاسوسی آمریکا مورد شناسایی قرار گرفت. این هواپیما هنگامی که در مرکز آزمایش پرواز ژوکوفسکی در نزدیکی شهرک رامنسکوی حضور داشت مورد شناسایی قرار گرفت و ایالات متحده هواپیمایی با مشخصات شبیه به هواپیمای اف-۱۷ مشاهده کرد.

میگ۲۹بی با تاخیری که به دلیل حادثه در دو نمونه اولیه میگ-۲۹ ای و ایراد در موتورها بود، در ژوئن سال۱۹۸۳ وارد خدمت شد، و ناتو هواپیمای میگ-۲۹ بی را فالکروم-ای نامگذاری کرد. به طور منطقی باید میگ-۲۹آ باید فالکروم-ای نامیده می‌شد، ولی بدلیل آنکه تا قبل از آن ناتو میگ-۲۹ ای را مشاهده نکرده بود، میگ۲۹-بی را نمونه ابتدایی میگ فرض کرد، و فالکروم ای نامگذاری کرد. هواپیمای میگ-۲۹ در مجموع به تعداد ۸۴۰ فروند تولید شد. اولین باری که میگ ۲۹ به در غرب به نمایش عمومی درآمد در ژوئیه ۱۹۸۶ در فنلاند بود و بعد از آن در سپتامبر ۱۹۸۸ در نمایشگاه هوایی فارنبورو در بریتانیا به نمایش درآمد و غربیها تحت تأثیر قدرت زیاد و چالاکی این هواپیما قرار گرفتند.

میگ-۲۹ در زمان شوروی مورد توجه قرار داشت، اما بعد از شوروی، با وجود مجهز شدن به سیستم‌های هوانوردی پیشرفته و چند منظوره بودن و قابلیت حمل مخازن سوخت خارجی و امکانات گسترده دیگر مورد توجه روسیه قرار نگرفت. که این به دلیل سیاست نامناسب مسئولان شرکت میگ نسبت به شرکت سوخو در شناخت خواست و تمایل مسئولان روسیه‌است. با این وجود مسئولان شرکت میگ با گسترش این هواپیما سعی در صادرات آن به خارج از کشور را دارند. البته به نقل از منابع غیر رسمی دستیابی غرب به اطلاعات هواپیمای میگ-۲۹ از دلایل مهم این تصمیم از جانب مقامات روسیه است.

هواپیمای میگ-۲۹ در حال حاضر تحت پروژه‌های مختلف توسعه و بهینه سازی قرار دارد و آخرین نمونه‌های این هواپیما میگ-۲۹ اس‌ام‌تی و میگ-۲۹ ام ۲ هستند. نمونه جدید ناونشین هواپیمای با نام میگ-۲۹ کا برای استفاده در نیروی دریایی هند که به تازگی ناوهواپیمابر دریاسالار گورشکوف را از روسیه خریداری کرده در حال تولید است.

سوابق عملیاتی[ویرایش]

تاکنون بیش از ۱۶۰۰ فروند میگ-۲۹ تولید شده که حدود ۹۰۰ فروند آن به کشورهای عراق، ایران، سوریه، یمن، کره شمالی، هند، میانمار، بنگلادش، مالزی، مغولستان، کوبا، پرو، افغانستان، چکسلواکی، آلمان شرقی و یوگسلاوی، الجزایر، سودان، اریتره، صادر شده‌اند و بقیه نیز در ارتش شوروی و پس از آن کشورهای به جا مانده از فروپاشی شوروی میگ-۲۹ به کشورهای متعددی استفاده شده‌اند. این جنگنده جنگ‌های متعددی از جمله جنگ ایران و عراق، جنگ خلیج فارس و جنگ یوگسلاوی را تجربه کرده است. هرچند در شرایط مساوی میگ-۲۹ را می توان برابر با اف-۱۵ یا اف-۱۶ دانست اما در تمام درگیری‌هایی که تاکنون اتفاق افتاده میگ‌های ۲۹ خلبانان ضعیف‌تری داشته و شکست خورده‌اند.^[۲] در فاصله‌های بیش از ۶۰ کیلومتری جنگنده‌های آمریکایی به دلیل برتری‌های الکترونیکی توانایی بیشتری دارند اما از فاصله کمتر از ۱۵ کیلومتری کفه ترازو به نفع میگ-۲۹ می‌چربد. در فاصله حدود ۸ کیلومتری می‌توان میگ-۲۹ را به دلیل دید بهتر سلاح‌ها و مانورپذیری بهتر برتر دانست. سیستم دوربین نشانه‌گیری سلاح میگ-۲۹ بر روی کلاه خلبان نصب شده و موشک را در امتداد خط دید خلبان هدایت می‌کند یعنی موشک به جایی که خلبان به سوی آن نگاه می‌کند می‌رود.^[۳]

میگ۲۹ در سال ۱۹۸۶ برای اولین بار به صورت عمومی در فنلاند به نمایش در آمد. سپس دو فروند از این هواپیما در ۱۹۸۸ در نمایش هوایی فارنبورو که در بریتانیا برگزار می‌شد به نمایش عمومی در آمدند. پس از این ماجرا در ۱۹۸۹ نمایشگاه هوایی پاریس برای دومین بار در طول تاریخ از سال ۱۹۳۰ تا آن زمان جنگنده‌های شوروی را به نمایش در آورد. با دیدن این نمایش غربی‌ها به شدت تحت تأثیر ظرفیت و قدرت مانور پذیری این جنگنده قرار گرفته بودند. ولی همچنان متوجه دود زیادی که از موتورهای کلیموف این جنگنده خارج می‌شد نیز بودند که این خود یک ضعف محسوب می‌شد.

میگ-۲۹های نیروی هوایی آلمان در تمرین دی‌ای‌سی‌تی به همراه اسکادران ۵۱۰ نیروی هوایی آمریکا شرکت کردند که از جنگنده اف -۱۶ استفاده می‌کردند. در پایان کار خلبانان اف-۱۶ اعلام کردند که میگ ۲۹ از اف-۱۶ به علت موتورهای قدرتمندتر و بهره گیری از موشک ویمپل و همچنین میدان دید بهتر برای خلبان برتر است. این جنگنده درحال انجام عملیات اولین بار در سال ۱۹۸۰ در جنگ ایران و عراق دیده شد. همچنین در طول اشغال افغانستان توسط شوروی یک فروند میگ-۲۹ شوروی توانست یک سوخو-۲۰ افغان را منهدم کند.

یک میگ ۲۹ متعلق به کوبا در سال ۱۹۹۶ دو فروند هواپیمای سسنا-۳۳۷ غیر مسلح را پس از آن که این دو هواپیما به شکل غیر قانونی به حریم کوبا وارد شده بودند، منهدم کرد. گزارشات حاکی از آن است که در سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ یک فروند سوخو-۲۷ متعلق به ارتش روسیه ۵ فروند میگ ۲۹ اریتریایی را که توسط خلبانان اوکراینی پرواز می‌کردند منهدم کرد.

یوگسلاوی[ویرایش]

یوگسلاوی اولین خریدار اروپایی این هواپیما بود که ۱۴ فروند از مدل بی و دو فروند مدل تمرینی یوبی را در سال ۱۹۸۷ دریافت کرد. میگ‌های ۲۹ در جریان فروپاشی یوگسلاوی مورد استفاده کمی قرار گرفتند و بیشتر برای حملات زمینی استفاده می‌شدند. یک میگ-۲۹ یوگسلاو چندین فروند هواپیمای آنتونوف-۲ کروات را بر روی زمین تخریب کرد و در جریان این درگیری‌ها خسارتی هم به میگ‌های ۲۹ وارد نشد.

در جنگ کوزوو در مجموع ۶ میگ-۲۹ یوگسلاوی سرنگون شدند که سه فروند آن‌ها توسط اف-۱۵ها و یکی توسط اف-۱۶ نیروی هوایی آمریکا و یکی هم اف-۱۶ نیروی هوایی هلند سرنگون شد و دیگری به گفته خلبان آن مورد اصابت آتش پدافند زمینی خودی قرار گرفت. چهار فروند دیگر هم روی زمین از میان رفتند. به گفته برخی منابع روسی یک میگ-۲۹ یوگسلاوی یک فروند اف-۱۶ را در مارس ۱۹۹۹ سرنگون کرد در حالی‌که بنا به گزارش دیگری این اف-۱۶ در همان روز در داخل آمریکا دچار سانحه هوایی شده است. در بیشتر منابع تاریخی سرنگونی هواپیمای پنهان‌کار اف-۱۱۷ آمریکا در جنگ کوزوو به پدافند موشکی سطح‌به هوای یوگسلاوی به فرماندهی زلتان دانی نسبت داده شده اما در منابع روسی ادعا شده که یک اف-۱۱۷ با شلیک میگ-۲۹ سرنگون شد. در سال ۲۰۰۷ پنج فروند باقی‌مانده میگ-۲۹ به روسیه برای تعمیرات فرستاده شدند و از سال ۲۰۰۸ دوباره به خدمت ارتش صربستان بازگشتند.

عراق[ویرایش]

عراق در اواسط جنگ با ایران در دهه ۱۹۸۰ میگ-۲۹ را برای مقابله با جنگنده‌های اف-۱۴، اف-۴ و اف-۵ ایران از شوروی خریداری کرد. این هواپیماها در دستان خلبان عراقی در جنگ خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفت که سرانجام ۵ فروند میگ-۲۹ که ۴ فروند آنها به وسیله اف-۱۵ و ۱ فروند دیگر به وسیله اف-۱۶ منهدم شد. در برخی منابع روسی گزارش شده که یک میگ-۲۹ عراقی یک فروند جنگنده پاناویا تورنادو انگلیسی را سرنگون کرده اما منابع انگلیسی گفته‌اند که این تورنادو دچار سانحه هوایی شده‌است. موارد دیگری از موفقیت‌های هوابه‌هوای این جنگنده در عراق در منابع روسی گزارش شده‌است. مثلاً شلیک به یک بمب‌افکن بی-۵۲ که به گفته منابع آمریکایی به اشتباه مورد اصابت موشک هارم جنگنده خودی قرار گرفته بود. تمرینات نامناسب خلبانان، دفاع‌های ضدهوایی پشتیبان هواپیماهای آمریکایی، و کمبود لوازم یدکی از جمله عوامل عدم موفقیت آن بودند. از ۳۷ میگ-۲۹ عراقی در پایان جنگ خلیج فارس فقط ۱۲ فروند باقی‌مانده بود که یکی هم آسیب دیده بود و چهار فروند دیگر به ایران گریختند. پس از اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ و انحلال ارتش عراق جنگنده‌های باقی‌مانده روسی و چینی از خدمت خارج شده و دولت جدید برای جایگزینی آن‌ها جنگنده اف-۱۶ را خریداری کرده البته گزارش‌هایی هم در مورد احتمال خرید میگ-۲۹ از روسیه منتشر شده‌است.

نمونه‌های مختلف هواپیمای میگ ۲۹[ویرایش]

MiG-۲۹ Fulcrum-A اولین نمونه ساخته شده از این هواپیما که در سال۱۹۸۲ وارد خدمت شد.

MiG-۲۹B-۱۲ Fulcrum-A نمونه اصلاح شده صادراتی برای ملت‌های عضو پیمان ورشوکه فاقد امکانات لازم برای حمل تسلیحات اتمی است و دارای رادار اصلاح شده برای افزایش قابلیت‌های آن و سیستم (ECM) برای مقابله با جنگ الکترونیک و سیستم (IFF) برای شناسایی دوست از دشمن (Identification Friend or Foe) است. هواپیماهای میگ۲۹ ایران از این نوع هستند.

MiG-۲۹UB-۱۲ Fulcrum-B نمونه آموزشی دو سرنشیبه که فاقد رادار و توپ GSh-۳۰است.

MiG-۲۹S این نمونه تا حد بسیار زیادی مشابه به نمونهMiG-۲۹B-۱۲ "Fulcrum-A است با تفاوت‌هایی که شامل تقویت سیستم کنترل پرواز و اضافه کردن چهار کامپیوتر جدید که باعث تقویت ثبات پروازی و کنترل پذیری بهتر می‌شود امکان شلیک در حال سوخت گیری و همچنین تقویت توپ GSH-۱۰ به این مدل اضافه شده‌است.

MiG-۲۹S-۱۳ Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با این تفاوت که دماغه هواپیما تا حدی بزرگ تر است و ظرفیت سوخت گیری بالاتری دارد. MiG-۲۹SM "Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با توانایی حمل موشک‌های هوا به زمین و بمب‌های تلویزیونی و لیزری.

MiG-۲۹K "Fulcrum-D نمونه ساخته شده برای نیروی دریایی که به تجهیزاتی از قبیل بال‌های تا شونده و دنده‌های آرستور است که در اصل برای استفاده در ناو هواپیمابر آدمیرال کوزنشوف ولی طرح این هواپیما بر اثر مشکلات مالی لغو شد.

MiG-۲۹M / MiG-۳۳ "Fulcrum[ویرایش]

هواپیما پیشرفته چند منظوره با تغییرات اساسی در چارچوب بدنه و مکانیک پرواز که از موتور پرقدرت RD-۳۳ استفاده می‌کند.

MiG-۲۹UBM[ویرایش]

مدل دو سرنشینه آموزشی که هرگز ساخته نشد.

MiG-۲۹SMT این نمونه در حقیقت همان نمونه بهینه سازی میگ۲۹ اس است که در آن قطعات قدیمی هواپیما با قطعات نرم‌افزاری و سخت پیشرفته تر میگ۲۹ ام یا همان میگ۳۳ جایگزین شده‌اند. با افزودن به حجم مخازن داخلی این هواپیما بدون استفاده از مخازن خارجی تا برد ۲۱۰۰ کیلومتر قادر به انجام ماموریت است. کابین این هواپیما دارای دو نمایشگر بزرگ مسطح کریستال مایع LCD تمام رنگی و دو نمایشگر مسطح تک رنگ کوچک بهینه سازی شده و رادار بهینه سازی شده N۰۱۹MP است که به برد و قابلیتهای هوا به زمین آن می‌افزاید. این نمونه همچنین ازموتور توربوفن کلیموف (RD-۴۳ turbofans) استفاده می‌کند. میزان حمل مهمات در این مدل۴۵۰۰ کیلو گرم است که نسبت به مدل قبلی۵۰۰ کیلو گرم پیشرفت داشته‌است. این نمونه استفاده می‌شود استفاده کند. کشور روسیه, یمن, ایران و سوریه کشورهایی هستند که از این نمونه استفاده می‌کنند.

MiG-۲۹UBT همان نمونه SMT مطابق باMiG-۲۹UB که الجزیره و یمن از آن استفاده می‌کنند.

کشورهای استفاده کننده[ویرایش]

کاربران فعلی[ویرایش]

•  الجزایر: ۱۵ فروند در سرویس
•  جمهوری آذربایجان
•  بنگلادش: ۱۶ فروند در سرویس
•  بلاروس
•  بلغارستان
•  کوبا
•  اریتره: ۷ فروند در خدمت
•  هند: ۶۷ فروند که قرار است تما آن‌ها به استاندارد یوپی‌جی ارتقا پیدا کنند.
•  اسرائیل: از یک کشور ناشناس جهت عملیات آموزشی اجاره گرفته است.
•  ایران: ۳۰ فروند میگ-۲۹ آ، ۵ فروند میگ-۲۹ یوبی^[۴]
•  قزاقستان: ۴۰ فروند
•  مالزی:۱۰ فروند که به زودی بازنشسته می‌شود.
•  میانمار: ۱۰ فروند در خدمت و ۲۰ فروند دیگر هم سفارش داده‌است.
•  کره شمالی: ۴۰ فروند در خدمت.
•  پرو
•  لهستان: ۳۶ فروند در خدمت
•  روسیه: ۲۳۰ تا ۲۹۱ فروند شامل ۳۰ فروند از مدل اس‌ام‌تی
•  صربستان
•  سری‌لانکا
•  اسلواکی: ۲۱ فروند
•  سودان:۱۲ فروند
•  سوریه: ۱۹ فروند در خدمت
•  ترکمنستان: ۲۴ فروند در خدمت
•  اوکراین: ۸۰ فروند در خدمت
•  ایالات متحده آمریکا ۲۱ فروند میگ-۲۹ در سال ۲۰۰۷ از مولداوی خریداری شد تا از فروش احتمالی آن به ایران جلوگیری شود. این میگ‌ها در اختیار مرکز ملی اطلاعات هوایی آمریکا گذاشته شدند. در صوری که شیوه عملکرد این جنگنده کشف شود برگ برنده‌ای برای خلبانان در رویارویی‌های احتمالی با میگ-۲۹ خواهد بود.
•  ازبکستان ۶۰ میگ-۲۹ در سال ۲۰۱۱ در خدمت است.

کاربران سابق[ویرایش]

•  آلمان شرقی
•  آلمان
•  جمهوری چک
•  چکسلواکی
•  عراق
•  مولداوی
•  رومانی
•  اتحاد جماهیر شوروی
•  مجارستان: در سال ۲۰۱۰ از خدمت خارج شد.
•  یوگسلاوی

مشخصات فنی[ویرایش]

منبع اطلاعات MiG specifications^[۵]

مشخصات عمومی

• خدمه: یک
• طول: ۱۷/۳۷ متر (57 ft)
• پهنای بال: ۱۱/۴ متر (37 ft 3 in)
• ارتفاع: ۴/۷۳ متر (15 ft 6 in)
• بال: مساحت ۳۸ m² (409 ft²)
• وزن خالی: ۱۱٫۰۰۰کیلوگرم (۱۱تن) (24,250 lb)
• وزن بارگیری: ۱۶۸۰۰ کیلوگرم(۱۶٫۸تن) (37,000 lb)
• بیشینه وزن برخاست: ۲۱۰۰۰کیلوگرم(۲۱تن) (46,300 lb)
• پیشرانه: ۲× Klimov RD-33 afterburning turbofans, 8,300 kgf (۸۱/۴ kN, ۱۸۳۰۰ lbf) هرکدام

عملکرد

• سرعت بیشینه: ماخ ۲/۲۵ (۲۴۰۰ km/h, ۱۴۹۰ mph) در ارتفاع کم: ۱۵۰۰ km/h, ۹۳۰ mph
• برد: ۷۰۰ km (۴۳۰ mi)
• برد ترابری: ۲۱۰۰ km (۱۸۰۰ mi) یک مخزن سوخت اضافه
• سقف پروازی: ۱۸۰۱۳ m (۵۹۱۰۰ ft)
• نرخ اوج‌گیری: initial 330 m/s average 109 m/s 0-6000 m^[۶] (۶۵۰۰۰ ft/min)
• بارگیری بال: ۴۴۲ kg/m² (۹۰٫۵ lb/ft²)
• نسبت نیرو به وزن: ۱٫۱۳

جنگ‌افزار

• یک توپ۳۰ میلی متری GSh-۳۰-۱ با یکصد گلوله
• تا ۳۵۰۰ کیلو مهمات شامل ترکیبی از موشکهای هوا به هوای نیمه هدایت شونده راداری (SARH) and AA-8 "Aphid", AA-10 "Alamo", AA-11 "Archer", AA-12 "Adder", FAB 500-M62, FAB-1000, TN-100, ECM Pods, S-24, AS-12, AS-14.

تجهیزات پروازی

• رادارها: فازوترون N019, N010

هواپیماهای قابل مقایسه[ویرایش]

جی-اف ۱۷ تندر

میراژ-۲۰۰۰

اف -۱۶ فالکن

جاس ۳۹ گریپن

اف-۱۸هورنت

منابع[ویرایش]

سوخو سو–۲۷ (به روسی: Сухой Су-۲۷) جت جنگنده دوموتوره سنگین و دوربرد برتری هوایی است که در دوران اتحاد جماهیر شوروی توسط دفتر طراحی سوخو طراحی و ساخته شده‌است. این جنگنده در سازمان ناتو با نام «فلانکر» شناخته می‌شود.

این جنگنده، در اصل برای ایجاد توان مقابلهٔ نیروی هوایی اتحاد شوروی در برابر نسل جدید جنگنده‌های آمریکایی به خصوص اف-۱۵ ساخته شد.

سوخوی۲۷ دارای برد پروازی استثنایی، قابلیت حمل مهمات بالا و چابکی فوق العاده‌است. جنگندهٔ سوخوی۲۷ اغلب در نقش «ماموریت‌های برتری هوایی» به کار گرفته می‌شود، اما قادر است در اغلب ماموریت‌های رزمی دیگر نیز شرکت کند.

جنگندهٔ سوخوی۲۷، حاصل یک مناقصهٔ انجام شده جهت تولید جنگنده بین شرکت‌های میکویان گورویچ و سوخو در دهه ۱۹۷۰ و ماحاصل این مناقصه، منجر به تولید سوخوی ۲۷ و میگ ۲۹ شده‌است که ظاهری شبیه به هم دارند.

پیش زمینه[ویرایش]

به سال ۱۹۶۹، دولت اتحاد جماهیر شوروی، اطلاع یافت که نیروی هوایی ایالات متحده، کمپانی «مک دانل داگلاس» را جهت تولید طرح جنگندهٔ آزمایشی برتری هوایی خود، انتخاب کرده‌است. (این انتخاب، در نهایت منجر به تولید جنگندهٔ F-۱۵ شد.) جهت پاسخگویی به این تهدید آتی، دولت اتحاد شوروی، برنامهٔ PFI (به معنی: جنگندهٔ تکامل یافتهٔ پیشرو) را بنیان نهاد. طبق این برنامه، قرار شد هواپیمایی جهت برابری و تقابل با جنگندهٔ جدید آمریکایی، تولید شود.

یکی از وظایفی که برعهدهٔ سوخوی ۲۷ گذاشته شده بود، حمله به هواپیماهای پشتیبانی کننده عملیات‌های هوایی سازمان ناتو، نظیر هواپیماهای سوخت رسان و هواپیماهای پیش اخطار (آواکس) بود. برنامه‌ریزان نظامی شوروی، بر این مسئله واقف بودند که نیروهای ناتو، توانایی‌های شایان سوخوی ۲۷ را در نظر گرفته‌اند و بدین جهت، می‌دانستند که حملهٔ همه‌جانبهٔ هوایی آن‌ها، توسط این جنگندهٔ جدید، بسیار محدود خواهد شد.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، سوخوی ۲۷، نه تنها برای اجرای نقشی که از ابتدا برایش در نظر گرفته بودند، در خدمت نیروهای هوایی کشورهای مستقل همسود (CIS)، باقی‌مانده است؛ بلکه آخرین سری این جنگنده، قادر است موشک‌های بسیار دوربرد هوا به هوای Novator KS-۱۷۲ AAM-L را حمل نماید. این موشک‌ها، دارای بردی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر هستند و به عنوان موشک دوربرد ضدآواکس، کاربرد دارند.

موشک‌های استاندارد سوخوی ۲۷ جهت انجام ماموریت هوا به هوا، ترکیبی از موشک‌های R-73 Archer و R-27 Alamo و Adder R-77 ساخت ویمپل (Vympel) می‌باشد.

محدودیت‌ها[ویرایش]

محدودیت سوخوی ۲۷، از نظر کیفیت و سطح تکنولوژی نازل کابین و سیستم‌های آویونیک می‌باشد. در سوخوی ۲۷ یک نمایشگر سربالا تعبیه شده‌است، اما این جنگنده، همانند میگ ۲۹، نه سیستم کنترل HOTAS دارد نه نمایشگرهای چندمنظوره پیشرفته (Multi Function Display). کابین ابتدایی Su-۲۷S همانند جنگنده‌های دهه ۱۹۶۰ غربی است و کاملاً آنالوگ می‌باشد. البته هواپیماهای سوخوی ۳۰ و سوخوی ۳۵ که از سوخوی ۲۷ مشتق شده‌اند، در اصطلاح دارای «کابین شیشه‌ای» می‌باشند؛ این هواپیماها توسط شرکت فرانسوی Sextant Avionique به نمایشگرهای رنگی چندمنظوره، سیستم HOTAS، کلاه HMS و... مجهز شده‌اند.

مشخصات[ویرایش]

منبع اطلاعات KNAAPO Su-27SK page,^[۱] Sukhoi Su-27SK page,^[۲] Gordon and Davison^[۳]

مشخصات عمومی

• خدمه: یک یا دو
• طول: ۲۱/۱۹* متر (72 ft)
• پهنای بال: ۱۴/۷ متر (48 ft 3 in)

• Leading edge sweep: ۴۲ درجه)

• ارتفاع: ۵/۹۲ متر (19 ft 6 in)
• بال: مساحت ۶۲ متر مربع (667 ft²)
• وزن خالی: ۱۶۳۸۰ کیلو (36,100 lb)
• وزن بارگیری: ۲۳۴۳۰ کیلو (51,650 lb)
• بیشینه وزن برخاست: ۳۰۴۵۰ کیلو (67,100 lb)
• پیشرانه: ۲× ساتورن آال-۳۱ توربوفن, ۱۲۲/۸ کیلو نیوتن (27,600 lbf) هرکدام

عملکرد

• سرعت بیشینه: ۲/۳۵ ماخ (2,500 km/h, 1,550 mph) در ارتفاع
• برد: ۳۵۳۰ کیومتر (2,070 mi) at altitude; (1,340 km / 800 mi at sea level)
• سقف پروازی: ۱۸۵۰۰ متر (62,523 ft)
• نرخ اوج‌گیری: ۳۲۵ متر بر ثانیه (64,000 ft/min)
• بارگیری بال: ۳۷۱ کیلو بر متر مربع (76 lb/ft²)
• نسبت نیرو به وزن: ۱/۰۹

جنگ‌افزار

• ۱×توپ چی‌اس‌اچ-۳۰-۱ با ۲۷۵ گلوله
• ۸۰۰۰ کیلو مهمات روی ۱۰ جایگاه خارجی جنگ‌افزار

• تا شش موشک هوابه‌هوای آر-۲۷، تا ۲ موشک حرارتی آر-۷۱
  • قابل ارتقا جهت به کارگیری موشکهای آر-۷۷ به جای آر-۲۷

رادار[ویرایش]

رادار اصلی سوخوی ۲۷، از نوع پالس – داپلر و ساخت فازاترون بوده و N-۰۰۱ (نام ناتو: Slot Back) نام دارد. این رادار، دارای قابلیت Track Wile Scan یا TWS بوده اما پردازشگر به کار رفته در آن، از نوع بسیار ابتدایی است و این مسئله، باعث می‌شود رادار، از تشخیص علایم ناصحیح دریافتی و همچنین جستجو در مناطق کور، بسیار ناتوان باشد، بدین جهت، رهگیری دقیق با این رادار، بسیار دشوار است و نیاز به مهارت و تجربه فراوان دارد. در جنگنده‌های Su-۳۰ و Su-۳۵، از مدل بالاتر رادار ساخت فازاترون به نام Bars N-۰۱۱M استفاده شده‌است که این رادار جدید، دارای آنتن رهیاب الکترونیکی، برد بهبود یافته، قابلیت رهگیری هم‌زمان چند هدف و حساسیت بالا می‌باشد.

سیستم IRST[ویرایش]

در سوخوی۲۷، به تقلید از جنگنده F-۱۴A از سیستم جستجو و ردیابی مادون قرمز یا IRST استفاده شده‌است. این سیستم درست بر روی دماغه و مقابل کابین نصب شده و با یک سیستم فاصله‌یاب لیزری، هماهنگ شده‌است. این سیستم می‌تواند در خدمت رادار قرار بگیرد یا مستقلاً برای حملات مخفیانه به کار گرفته شود. این سیستم همچنین به کنترل مسلسل هواپیما کمک می‌کند و دقت بیشتری را نسبت به زمانی که از حالت نشانه‌روی رادار استفاده می‌شود، فراهم می‌آورد.

گونه‌ها[ویرایش]

گونه‌های مختلف تولید شده پس از دوران شوروی، بدین شرح هستند:

• Su-۲۷P: نوع یک نفرهٔ نمایشی با انجام برخی ابداعات، نظیر غلاف سوختگیری هوایی.
• Su-۲۷PU یا Su-۳۰: نوع دونفره با میزان تولید اندک، دارای غلاف سوختگیری هوایی، سیستم‌های آویونیک هدایت نبرد، سیستم کنترل پرواز جدید و...
• Su-۳۰ M و Su-۳۰MK: جنگندهٔ نسل جدید، چندماموریته و دو نفره. گفته می‌شود تعدادی جنگندهٔ Su-۳۰M برای ارزیابی و سنجش توانایی، در اواسط دههٔ ۱۹۹۰، در اختیار نیروی هوایی روسیه قرار گرفته‌اند، اگر چه، این تلاش‌ها، حاصل زیادی نداشته‌است. جنگندهٔ Su-۳۰MK نوع صادراتی Su-۳۰M می‌باشد که سطح تجهیزات و قابلیت‌های آن، تغییر کرده‌است.
• Su-۳۰MKA: نوع صادراتی مخصوص الجزایر.
• Su-۳۰MKI: نوع پیشرفته شدهٔ Su-۳۰MK ویژهٔ نیروی هوایی هند؛ مجهز به پیش‌دم (کانارد)، سیستم تغییر بردار رانش، آویونیک جدیدی که از چند کشور مختلف تهیه شده‌است و قابلیت انجام عملیات‌های گوناگون.
• Su-۳۰MKK: نوعی بر اساس مدل Su-۳۰MK ویژهٔ نیروی هوایی چین، با آویونیک روسی، قابلیت انجام عملیاتهای گوناگون، ولی بدون پیش‌دُم و سامانهٔ تغییر بردار رانش.
• مSu-۳۰MK2: نوعی بر اساس مدل Su-۳۰MKK ویژهٔ نیروی دریایی چین، با قابلیت‌های ضدکشتی پیشرفته.
• Su-۳۰MKM: نوعی بر اساس مدل Su-۳۰MK ویژهٔ نیروی هوایی مالزی.
• Su-۳۰KN: مدل بهبود یافتهٔ یک نفره، با سیستم‌های الکترونیک جدید که به این جنگنده اجازه می‌دهند کارکردهای جدیدی را انجام دهد؛ عمدهٔ این کارکردهای جدید، حول و حوش ناوبری هواپیما می‌باشند.
• Su-۳۰KI: مدلی یک نفره از Su-۳۰MK ویژهٔ اندونزی، که با ورود به خدمت Su-۲۷SMK در اواسط دههٔ ۱۹۹۰، قرارداد خرید اندونزی، نیمه کاره رها شد.
• Su-۲۷M یا Su-۳۵ و Su-۳۷: هواپیماهایی با کارکردهای بهبود یافته که همگی تک سرنشین بوده و از مدل Su-۲۷S مشتق شده‌اند. این مجموعه، شامل نوع دونفره‌ای به نام Su-۳۵UB می‌باشند.
• Su-۲۷SM: نوع ارتقا یافته‌ای از Su-۲۷Sهای نیروی هوایی روسیه، که تکنولوژی آن، مشابه Su-۲۷M ارزیابی می‌شود.
• Su-۲۷UBM: نوع ارتقا یافته‌ای از مدل Su-۲۷UB.
• Su۳۲ یا Su-۲۷IB موسوم به Platypus: نوع دونفره، ویژهٔ عملیات ضربتی دوربرد، که دو خدمهٔ کنار یکدیگر می‌نشینند.
• Su-۲۷KUB: نوعی دو نفره، بر اساس مدل ناونشین یک نفرهٔ Su-۲۷K، ویژهٔ آموزش جهت ناو هواپیمابر یا انجام عملیات چندماموریتی